Dit bericht is 3779 keer gelezen

LEKKERKERK- In 1979 kwam er in Lekkerkerk een gifschandaal aan het licht. Het dorp haalde met dit schandaal het landelijke én wereldwijde nieuws. Dit heeft jarenlang veel invloed gehad op het Krimpenerwaardse dorp. Samen met de Historische Vereniging ‘Lekkerkerk door de tijd’ gaan we wat dieper op dit verhaal in. 

Op 15 september 1979 sprong de hoofdwaterleiding in de Jan Ligthartstraat. Een grote waterfontein was één van de gevolgen. De straat kwam over vele meters omhoog. De waterleidingbuis  werd aangetast, zwart en zat onder de blaren. Na onderzoek bleek dat de buis was aangetast door inwerking van zware agressieve chemische stoffen, waaronder tolueen en xyleen afkomstig van verfverdunners.

Het gifschandaal werd geboren en daarmee ook het eerste grote gifschandaal in ons land. Uit onderzoek bleek de grond in Wijk West zwaar verontreinigd te zijn. De gemeente had bij het bouwrijp maken van de wijk huishoudelijk afval en puin gebruikt. Dat was in die tijd heel gebruikelijk, maar vanwege het gebrekkig toezicht werd er ook illegaal bedrijfsafval gestort.

In de maanden die volgden ontstond er onrust bij de bewoners in de wijk en in het dorp. De onrust nam extra toe, toen later ook nog eens het bericht werd verspreid dat er de kankerverwekkende stof benzeen zou zijn gevonden. Kort daarop werd gemeld dat dit op foute metingen berustte, maar toen was het onheil al geschied.

3 april 1980
Op 3 april 1980 werden de bewoners van de wijk door de gemeente ingelicht over de situatie en kwamen ook de eerste televisiebeelden naar buiten. Veel goeds hadden zij niet te melden. De hele wijk moest worden afgegraven, gesaneerd en tijdens de werkzaamheden moesten de bewoners hun huizen verlaten.

De nog niet zo lang geleden gebouwde Aalscholverschool werd afgebroken. Bijna driehonderd gezinnen moesten hun woningen verlaten en werden vanaf 2 mei 1980 op een ander terrein in noodwoningen en stacaravans ondergebracht. In Lekkerkerk kreeg dit terrein al snel onder de bevolking de bijnaam ‘Camping Benzenidorm.’

Sanering
Hierna kon een begin gemaakt worden met het afgraven van de verontreinigde grond en afvoer van het eveneens verontreinigde grondwater. Vanaf april 1980 vond de sanering van de verontreinigde grond plaats. Om het aangetroffen tolueen en xyleen te verwijderen moest de grond rondom en onder de huizen van de hele wijk West, afgegraven worden.

Vervolgens werden ongeveer 1600 vaten met chemisch afval uit de bodem verwijderd. De vervuilde grond werd eerst verhit voordat het werd afgevoerd. Het grondwater werd twee jaar lang tot een diepte van 30 meter opgezogen en afgevoerd. De sanering kostte 160 miljoen gulden. Aan het einde van het jaar was de sanering voltooid en konden de bewoners weer terugkeren naar hun huizen.

Tekst gaat verder onder foto

Maar veel bewoners keerden niet meer terug naar hun wijk. Ze verhuisden naar andere gemeenten. Dit had tot gevolg er veel nieuwe bewoners uit steden als bijv. Rotterdam in de lege (en toen goedkope) huizen kwamen. Dit heeft de sociale samenhang in het Krimpenerwaardse dorp erg veranderd. Maar Lekkerkerk West heeft nu wel de schoonste woonwijk in Nederland.

Media aandacht
De toenmalige burgemeester van Lekkerkerk, Hans Ouwerkerk, maakte gretig gebruik van de media-aandacht. Ouwerkerk was in de jaren ’70 een bekend gezicht op televisie door zijn functie als ombudsman bij de VARA, waar hij optrad als belangenbehartiger van de burger tegenover falend overheidsbeleid. Dankzij zijn voortdurende aanwezigheid in de media konden politici in 1980 dan ook niet om hem heen.

De net op 30 april 1980 ingehuldigde Koningin Beatrix bracht een bezoek aan de getroffen inwoners. Zij bezocht de caravans en sprak met talloze bewoners om hen een hart onder de riem te steken. Mede door haar bezoek kon het gifschandaal op veel buitenlandse belangstelling rekenen. Lekkerkerk werd wereldnieuws.

Andere Tijden
Het bekende programma Andere Tijden heeft in één van haar uitzendingen in 2005 aandacht besteed aan de gif-affaire. Tijdens het onderzoek naar de hele affaire werd duidelijk dat er al  vrij snel werd gemeld dat de vondst van benzeen op foutieve metingen berustte. Dat nieuws kwam helaas veel te laat binnen bij alle direct betrokkenen.

Opmerkelijk is dat Hans Ouwerkerk in deze uitzending toegeeft dat hij doelbewust de media inschakelde om de aandacht op de gifschandaal te vestigen. Ook stelde Andere Tijden vast dat minister Ginjaar van Milieuhygiëne destijds de gif-affaire heeft aangegrepen om de interim-wet op de bodemsanering (IBS) door het parlement te jagen.

In dezelfde uitzending komen zij  ook tot de conclusie dat er nooit enig lichamelijk effect is aangetoond van de vervuiling in Lekkerkerk ook niet van andere gifschandalen die daarna aan het licht kwamen. Dit wordt ook nog eens bevestigd in dezelfde uitzending door milieudeskundige Fred Woudenberg.

Einde affaire
Pas in januari 2008 komt de affaire tot een einde. De gemeente Lekkerkerk stelde de bedrijven, die de vuile grond gestort hadden, aansprakelijk voor de schade. De staat en de gemeente Nederlek (naderhand ontstaan uit de samenvoeging van Krimpen aan de Lek en Lekkerkerk in 1985) hebben die maand een vaststellingsovereenkomst gesloten met de betrokken bedrijven. De bedrijven betaalden ieder een miljoen euro.

De betrokken bedrijven benadrukten dat de schikking niet betekende dat zij schuld of aansprakelijkheid aanvaarden. De toenmalige gemeente Nederlek ontving een kwart van het totale bedrag. Eind goed, al goed? Veel direct betrokkenen kijken er altijd nog met gemengde gevoelens op terug.

Dit artikel is mede tot stand gekomen dankzij de Historische Vereniging Lekkerkerk door de tijd. Geïnteresseerd in meerdere historische artikelen over Lekkerkerk? Word lid van de vereniging. 

Dit bericht is 3779 keer gelezen